‘ Wanaishia kuwa makabeji kwa kudungana sumu ya nyoka.’

‘ Wanaishia kuwa makabeji kwa kudungana sumu ya nyoka.’

‘ Wanaishia kuwa makabeji kwa kudungana sumu ya nyoka.’
a) Eleza muktadha wa dondoo hili.    (alama 4)
b) Eleza sifa za msemaji wa maneno haya.     ( alama 4)
c) Thibitisha jinsi mwandishi wa tamthilia alivyofaulu kutumia mtindo wa kinaya. (al 8)  
d)    Eleza changamoto zinazoikumba elimu.    (alama 4)

MWONGOZO

‘ Wanaishia kuwa makabeji kwa kudungana sumu ya nyoka.’
a) Eleza muktadha wa dondoo hili.    (alama 4)

• Msemaji – Ashua
• Msemewa – Majoka
• Mahali  - ofisini mwa Majoka
• Sababu – majoka alipompendekezea akubali kufunza katika Majoka and Majoka Academy

​b) Eleza sifa za msemaji wa maneno haya.     ( alama 4)

• Ashua – ni jasiri. Anamkabili Majoka kwa kupaaza sauti ofisini mwake
• Ni mnyenyekevu. Ananyenyekea mbele ya Majoka ofisini mwake na kumwomba msamaha
• Ni mwenye heshima. Anakiri kwamba anamheshimu Majoka.
• Ni mwaminifu.  Anakataa kufanya mapenzi na Majoka kwa kuhofia talaka yake.
• Ni msomi. Amesomea shahada ya ualimu.
• Ni mwenye tamaa. Anamwambia Sudi kuwa amechoka kupendwa kimaskini, tama ya mali inamtawala.
• Ni msaliti. Anasaliti ndoa yake kwa kuomba talaka.                   
• Ni mwajibikaji. Amewajibika kwa kuwatafutia wanawe chakula.
• Ni mzalendo. Anakataa kazi anayopewa na Majoka ya kufunza kwa sababu hakutaka kuendeleza ufisadi.
• Ni mwenye msimamo dhabiti. Anakataa katakata kuhusiana kimapenzi na majoka

 (4x1)

​c) Thibitisha jinsi mwandishi wa tamthilia alivyofaulu kutumia mtindo wa kinaya. (al 8)  

• Watu wengi wantarajiwa kufika katika uwanja wa ikulu kusherehekea uhuru lakini ni kumi tu wanaofika.
• Ni kinaya uvumi kuenea kuwa Sudi na Tunu ni wapenzi ilhali wao ni wanamapinduzi.
• Ni kinaya polisi Sagamoyo kuwatawanya waandamanaji ilhali polisi wanapaswa kulinda na kutetea haki za wananchi.
• Ni kinaya Ngurumo kudai kuwa tangu soko kufungwa, Sagamoyo ni pazuri zaidi mno na mauzo ni maradufu.
• Ni kinaya wanasagamoyo kulipa kodi na kitu juu yake ilhali soko halisafishwi.
• Ni kinaya Majoka kutangaza kufunga soko kwa mwezi mmoja ilhali ni mahali watu wanapata riziki.
• Ni kinaya Majoka kumpa Asiya kibali cha kuuza pombe haramu ilhali ni kiongozi. Pombe hiyo inasababisha vifo na watu kuwa vipofu.
• Ni kinaya Ashua kuomba Sudi talaka ilhali walikuwa mume na mke kwa madai kuwa amechoka kupendwa kimaskini.
• Ni kinaya Kenga kumwacha Majoka ilhali ndiye aliyenufaika na uongozi wake.                                                                   (8x1)

d) Eleza changamoto zinazoikumba elimu.  (alama 4)

• Ukosefu wa ajira kwa waliosoma, mfano Tunu na Ashua
• Matumizi ya dawa za kulevya- wanafunzi katika shule ya Majoka wanadungana sumu ya nyoka.
• Wivu- husda anamuonea kijicho Ashua kwa kuwa amesoma licha ya kuwa yeye ana kisomo cha msingi.
• Ukiukaji wa haji-  Tunu na Sudi wanapigania haki za wanafunzi wenzao chuoni
• Mtazamo hasi kuhusu walimu- Ngurumo hakuwa na uhusiano mwema na mwalimu wake wa somo la Historia.
• Migomo- walimu wanagoma kila wakati.
• Mtazamo hasi  kwa walioelimika-  mfano Majoka na Kenga wanadharau shahada ya udaktari ya Tunu.
• Wanafunzi kuishia kuwa ovyo- wanafunzi wa shule ya Majoka and Majoka Academy wanaishia kuwa makabeji kwa kudungana sumu ya nyoka.
• Ufisadi. Majoka anamwambia Ashua kuwa angekuwa akifunza katika shule mojawapo ya kifahari.