​a) Taja na ueleze sifa za mtambaji bora katika fasihi simulizi. (alama 10)
b) Nyimbo zina wajibu gani katika jamii. (alama 4)
c) i) Eleza maana ya vitendawili. (alama 2)
     ii) Onyesha sifa za kitendawili. (alama 4)

 a) Sifa za mtambaji bora

• Awe na uwezo wa kuwasilisha hadithi.
• Anafaa kutumia njia inayochangamsha hadhira.
• Awe na ujuzi wa kuifahamu hadhira yake.
• Awe na ufahamu mpana wa lugha pamoja na utamaduni unaohusika.
• Awe na uwezo wa ufaraguzi.
• Aweze kufahamu tabia za binadamu na mikondo mbalimbali ya jamii.

5 x 2 = 10

​b) Wajibu wa nyimbo

• Hutumbuiza
• Kuwasifu watu maarufu
• Kusahihisha maovu ya jamii
• Huhifahi utamaduni
• Huelimisha watu
• Hukuza lugha
• Huhamasisha watu
• Kufariji waliofiwa 
• Kuendeleza uhai wa jamii n.k

(1 x 4)

​c)
i) Kitendawili ni fumbo/msemo wa kimafumbo ambao hufumbua jambo fulani na hutolewa kwa hadhira au wasikilizaji ili waufumbue. 1 x 2= 2
ii) Hutangulizwa kwa njia maalumu
   a) Ujumbe wake ni wa kimafumbo
   b) Ufananisho wa kijazanda
   c) Ni fupi kwa maelezo
   d) Hutegemea mazingira/sehemu Fulani
4 x 1 =  4

a) Taja na ueleze aina nne za hadithi (alama 8)
b) Eleza mbinu tatu ambazo mtambaji anaweza kutumia kuishirikisha hadhira yake.(alama 6) 
c) Fafanua vipera vifuatavyo vya fasihi simulizi. (alama 6)
         i) Majigambo
         ii) Mivigha
         iii) Lakabu

a)
i) Visasili - Hadithi zinazosimulia asili ya watu, vitu ama tabia Fulani.
ii) Ngano za mazimwi - Husimulia kuhusu mazimwi
iii) Hurafa - Hadithi ambazo zina wahusika wanyama lakini waliopewa tabia za binadamu.
iv) Hekaya - Ngano fupi zinazosimulia matukio ya kushangaza yanayoonyesha hila au ujanja wa mwanadamu
v) Mighani - Ngano za ushujaa Mighani huwa na lengo la kueleza visa na mikasa ya watu ama mashujaa wa jamii fulani.( mwalimu akadirie aina nyingine)

​b)

• Kutumia viungo vyake vya mwili kuikuza na kuifanya hadithi kusisimua.
• kushirikisha wahusika katika uigizaji
• kuimba na kupiga makofi 
• kuuliza na kujibu maswali
• kushangilia

c)
i) Majigambo – Mazungumzo yanayotolewa na mtu fulani ili kujitapa
ii) Mivigha – sherehe maalum za kitamaduni ambazo hufanywa na jamii katika kipindi maalum.
iii) Lakabu – Majina ya utani au kupanga ambayo watu hujipa au kupewa

​Soma maagizo yafuatayo kisha ujibu maswali

​(Alfajiri kuu. Vijana wanazunguka kinu, vifua wazi.  Nyusoni wamepakwa masizi na aina ya tope jeupe.  Wako katikati yam situ. Mzee Jando ameketi kwenye namna yam to wa nyasi.)

Mzee Jando: (Akiwahiza) haraka! Ongezeni kasi! Zunguka! Haya imbeni, barobaro!
Vijana: jua lachomoza!
​​Muda umefika wa mbegu kuatika!
Ichipuke na kuzalisha matunda!
Ni leo, ni sasa!

Mzee Jando: haya ketini sasa
Vijana: (Vijana wanaketi katika mistari huku wameshikana mikono mabegani)
Mzee Jando: tulisema mume nini?
Vijana: (kwa pamoja na kwa sauti ya dhati)
Mume ni kazi
Sio ubazazi
Ale jasho lake

​Mzee Jando: Sawa kabisa, je mume ni nani?
Vijana: Ni mlinzi wa jamii
Ni mfano mwema wa jitihada
Apambane na adui
Atende wajibu na maadili

​Mzee Jando: Jambo linalovunja umoja!
Vijana: Likumbatiwe na kufunzwa hata watoto wachanga!
Mzee Jando: Haya, semeni wenyewe leo!
Vijana: Leo tumkomaa, si watoto tena
Tumetimia barobaro kamili
Sisi ni stadi
Sisi ni wapevu!
Tayari kwa majukumu ya kujenga jamii
Sisi ni tegemeo la umma
Sisi ndio chimbuko la wema
Maadili na upendo

Mzee Jando: Nakubali mko tayari.  Haya tuendelee na ada zetu zingine. Kijembe kukidhihaki!
Vijana: (Wanasimama kijasiri na kurindimisha sauti) Tuko tayari kuingia utuuzima!

• (a) Bainisha kipera cha maigizo kinachorelelewa. Thibitisha jibu lako kwa mifano mine. ( al 5)
• (b) Fafanua matarajio sita ya utuuzima kwa mujibu wa maigizo haya. (al 6)
• (c) Eleza mbinu nne za sanaa ambazo waigizaji wamezitumia katika kuwasilisha maigizo haya. (al 4)
• (d) Unanuia kukusanya data kuhusu kupera hiki, fafanua mbinu sita utakazotumia kukusanyia data huku ukionyesha sababu za utenzi wako.(al 5)

• ​(a)
  
  • ​Kipera – Miviga
  • Sifa za miviga
  • (i) Maleba maalum huvaliwa na wahusika – Vijana vifua wazi. Nyusoni wamepakwa masizi na aina ya tope jeupe
  • (ii) Huongozwa na watu maalum – mzee Jando
  • (iii) Huhusisha vitendo maalum kama kula viapo, kuimba, kushikana mikono
  • (iv) Haundamana na utoaji wa mawaidha – vijana wanafunzwa majukumu yao katika jamii
  • (v) Mwanajamii anaingizwa katika kundi Fulani kutoka jingine – vijana wanaingizwa utuuzimani.
  • (vi) Hufanywa mahali maalum sherehe hiyo inapofanyika kama katikati yam situ
  • (vii) Hufanywa wakati maalum sherehe hiyo inapofanyika kama alfajiri kuu
  • (viii) Wahusika huweka ahadi za kutenda wema.  Vijana wanaahidi kutena kama waume.
  • (ix) Huwa na mpangilio wa shughuli kuanzia mwanzo, kati hadi mwisho. Himizo, mafunzo kisha kijembe.  = 1x4
• (b
  
  • (i) kufanya kazi na kula jasho lako
  • (ii) Kuwaelisha vijana – Mzee Jando
  • (iii) Ulinzi wa jamii / kupambana na adui
  • (iv) Mfano mwema wa jitihada
  • (v) Kutenda wajibu na maadili
  • (vi) Kufunza umoja na upendo katika jamii
  • (iv) Ustadi na upevu
  • (v) Kujenga jamii
  • (vi) Tegemeo la umma
  • (vii) Chimbuko la wema, maadili na upendo 1x6

• c
  • (i) Nidhaa / siahi – Haraka! Ongezeni kasi! Zunguka! Haya imbeni, barobaro! 
    • Kushajiisha vijana.
  • (ii) Jazanda – kijembe kukidhihaki – tohara / ujasiri.
  • (iii) Taswira – picha ya vijana na vitendo katika sherehe ya tohara
  • (iv) Balagha – mume ni nani? Majukumu ya mume yanajulikana katika jamii
  • (v) Usambamba / takriri muundo – sisi ni stadi
    • Sisi ni wapevu
• (d
  
  • (i) Kusikiliza – mtafiti anaweza kuwasikiliza vijana wakiwa shereheni.  Mtafiti atapata ujumbe asilia na halisi kwa sababu atapata kubaini panapotatiwa chuku.
  • (ii) Kushiriki – mtafiti anaweza kujiunga na vijana katika sherehe hii na kujirekodia kuaminika moja kwa moja.
  • (iii) Kurekodi – mtafiti anaweza kutumia vinasasauti, kanda za video, filamu au upigaji picha.  Mtafiti hupata habari za kutegemewa na anaweza kuzirejelea baadaye / kumbukumbu 
  • (iv) Uchanzaji / kutazama – mtafiti anashuhudia kwa macho mvigha huu unapoendelezwa, Mbinu hii ni bora kwani utendaji hautaathiriwa kwani washiriki hawatajua kuwa wanatazamwa.
  • (v) Kutumia hojaji – mtafiti anaweza kutayarisha hojaji ambayo ataipelekea mhojiwa ambaye anapaswa kuijaza.  Mbinu hii ni bora kwani mtafiti anaweza kuwafikia watoaji wengi wa habari kwa wakati mmoja.
  • (vi) Mahojioano – mtafiti anaweza kukabiliana ana kwa ana na wahusika anaonuia kupata maarifa kutoka kwao.
    •  Mbinu hii inamwezesha mtafiti kupata ufafanuzi wa papo kwa papo.

Za kwanza 5x1 = 5 tanbihi, Mtahiniwa atoe mbinu aifafanue kisha atoe sababu ili apate alama moja katika kila hoja.

“La, Mzee…. Mbio za sakafuni zimefika ukingoni” (al 4)
(a) Eleza muktadha wa dondoo hili
(b) Mbio zipi zimefika ukingoni? (al 4)
(c) Fafanua maudhui mawili yanayojitokeza katika dondoo lenyewe. (al 4)
(d) Taja mbinu za lugha zinazojitokeza hapa. (al 4)

​(a) Eleza muktadha wa dondoo hili (al 4)
(i) Maneno ya Kenga
(ii) Anamwambia Majoka
(iii) Nje ya lango la soko la Chapakazi
(iv) Baada ya Majoka kulalamika kuwa Kenga alikuwa ameshindwa kazi kwa kuwakubali wapinzani kufika pale sokoni.