SWALI NA JIBU LA USHAIRI MODEL15012023001

​​Soma shairi hili kisha ujibu maswali

Naingia ukumbuni,nyote kuwakariria
Ushairi niwapeni, hoja nitawaachia
Mnipe masikioni, shike nachoelezea,
Taifa sio taifa, pasi kuwa maadili.

Naaanza kwa usalendo, nchi yetu tuipende,
Yadhihirishe matendo, nchi yetu tuilinde,
Wa kila mtu muwendo, usije kawa mpinde,
Taifa sio taifa, pasi kuwa maadili.

Wote tuwe na umoja, tuuache ukabila,
Kabila lisiwe hoja, mwenza kunyima hela,
Taifa letu ni moja, Mkenya ndilo kabla,
Taifa sio taifa, pasi kuwa maadili.

Linda demokrasia, uongozi tushiriki,
Haki kujielezea, wachotaka na hutaki,
Change naweza tetea, demokrasia haki,
Taifa sio taifa, pasi kuwa maadili

Tena adili usawa, mgao rasilimali, 
Bajeti inapogawa, isawazishe ratili,
Idara zilizoundwa, faidi kila mahali,
Taifa sio taifa, pasi kuwa maadili.

Tuwe na uadilifu, twache tamaa ya hongo,
Tusiwe na uadilifu, wa kuwa watu waongo,
Tukomeshe uhalifu, kisha tuache maringo,
Taifa sio taifa, pasi kuwa maadili.

Ubinafsi si adili, ila ni kusaidiya,
Ukiwa nayo maali, asiyenacho patiya,
Kama mtu mswahili, ubinafsi achiya,
Taifa sio taifa, pasi kuwa maadili.

Na invyoelezea, katiba ni kielezi,
Tutii kwa mazoea, hadi kijacho kizazi,
Kwa hayo nitawachia, hiyo ya ziada kazi,
Taifa sio taifa, pasi kuwa maadili.

MASWALI

• ​(a) Shairi hili ni la aina gani? Toa sababu (al 2)
• (b)
  • ​(i) Onyesha aina mbili za uhuru wa kishairi uliotumiwa katika shairi hili (al 2)
  • (ii) Bainisha umuhimu wa uhuru wa kishairi uliotaja hapo juu (i) (al 2)
• (c) Bainisha kipengele kifuatacho cha kimtindo katika shairi hili (al 1)
  • Usambamba 
• (d) Eleza toni ya shairi hili. (al 1)
• (e) Bainisha nafsineni katika shairi hili (al 1)
• (f) Ainisha shairi hili kulingana na:- 
  • (i) Mpangilio wa vina
  • (ii) Idadi ya vipande katika ubeti (al 2)
• (g) Changanua muundo wa ubeti wa nne. (al 3)
• (h) Eleza aina mbili za urudiaji katika shairi hili (al 2)
• (i) Andika ubeti wa pili kwa lugha nathari. (al 4)

MAJIBU

• (a) Tarbia.  Lina mishororo mine katika kila ubeti (al 2)
• (b
  
  • (1) Aina mbili za uhuru wa kishairi
    • (i) Inkisari – nachoelezea - ninachoelezea
    • (ii) Kuboronga sarufi
      • - ya ziada kazi – kazi ya ziada
      • - wa kila mtu mwende – mwende wa kila mtu
    • (iii) Tabdila – kusaidiya – kusaidia
      • patiya – patia
      • achiya – achia
    • (iv) Mazida: maali  - mali
      • Muwendo – mwendo 1x2
•  (b
  
• (2) Umuhimu wa uhuru wa kishairi uliotajwa hapo juu.
  • (i) Inkisari – kupata urari wa mizani
  • (ii) Kuboronga sarufi – kupata urari wa vina
  • (iii) Kuboronga – kuleta mahadhi katika shairi 
  • (iv) Tabdila – kupata urari wa mizani
  • (v) Mazida – kupata urari wa mizani
• ​(c ) Usambamba
  • (i) Taifa sio taifa
  • (ii) Pasi kuwa maadili 1x1
• (d) himiza/ nasihi / shawishi = 1x1
• (e) mwananchi / raia / mzalendo / mkereketwa =1x1
• (f) kuanisha shairi kulingana na: 
  • (i) mpangilio wa vina
    • Ukaraguni.
  • (ii) Idadi ya vipande katika ubeti
    • Mathnawi 1x2
• (g) Muundo wa ubeti wan ne.
  • (i) Vina vya kati ni ‘a’ na vya nje ni ‘ki’
  • (ii) Mizani ni kumi na sita katika kila mshororo
  • (iii) Vipande ni viwili, ukwapi na tao
  • (iv) Mishororo ni minne
  • (v) Kibwagizo ni taifa si taifa, pasi kuwa maadili 1x3
• (h) Aina mbili za urudiaji
  • (i) Neno – mf taifa, maadili
  • (ii) Sauti – mf u, a
  • (iii) Silabi – mf nde, a, li, ngo
  • (iv) Sentensi / mshororo – taifa sio taifa, pasi kuwa maadili. 1x2
• (i) Ninaanza kwa kuwaelezea kuwa tuwe wazalendo na matendo yetu yaonyeshe tunailinda nchi yetu kwa mienendo mizuri kwa sababu nchi haikamiliki bila kuwa na matendo mema