USHAIRI MASWALI NA MAJIBU MODEL14122022003

​USHAIRI MASWALI NA MAJIBU MODEL14122022003

​Eti
Mimi niondoke hapa
Niondoke hapa kwangu
Nimesaki, licha ya risasi
Vitisho na mauaji, siondoki

​Mimi
Siondoki
Siondoki siondoki
Niondoke hapa kwangu!
Kwa mateke hata na mikuki
Marungu na bunduki, siondoki

​Hapa
Siondoki
Mimi ni Pahame!
Niondoke hapa kwangu!
Fujo na ghasia zikizuka
Na kani ya waporaji, siondoki

​Haki
Siondoki
Kwangu siondoki
Niondoke hapa kwangu!
Nawaje; waje wanaokuja
Mabepari wadhalimu, siondoki

​Kamwe
Siondoki
Ng’oo hapa kwangu!
Katizame chini mti ule!
Walizikwa babu zangu, siondoki

​Sendi
Nende wapi?
Si hapa kitovu changu
Niondoke hapa kwangu
Wangawa na vijikaratasi
Si kwamba hapa si kwangu, siondoki

​Katu
Siondoki
Sihitaji karatasi
Niondoke hapa kwangu
Yangu mimi ni ardhi hii
Wala si makaratasi, siondoki

​Maswali

a) Shairi hili ni la aina gani? Kwa nini (alama 2)
b) Taja masaibu anayopitia mzungumzaji (alama 4)
c) Eleza toni ya shairi hili (alama 2)
d) Eleza muundo wa shairi hili (alama 3)
e) Tambua matumizi ya mbinu ya usambamba (alama 2)
f) Andika ubeti wa tano kwa lugha nathari (alama 4)
g) Tambua idhini moja ya mtunzi (alama 1)
h) Eleza maana ya maneno yafuatayo kama yalivyotumika katika shairi  (alama 3)
   (i) Karatasi
   (ii) Nimesaki
   (iii)kitovu

majibu / mwongozo

​a. - Ni shairi huru kwa sababu mshairi ametumia (i) mishata mf. katu, eti, niondoke
- Shairi lina umbo la paa la nyumba
- Matumizi ya alama za uakifishaji kwa wingi   (al. 2)

​b. (i) Anatishwa kwa risasi
(ii) Kupigwa mateke na mikuki
(iii) Kuponda mali yake
(iv) Kuletewa hatimiliki bandia (mwalimu akubali hoja nyingine yoyote) Al. 4

​c. (i) Huzuni
(ii) Ujasiri (2 x 1)
(iii) Uchungu

​d. Shairi lina beti saba
Kila ubeti una mishororo sita
Lina umbo la paa la nyumba (3 x 1)

e. Usambamba – Ni urudiaji wa kiwango cha sentensi, kirai (n.k)
mf.
​(i) Niondoke, mimi niondoke hapa, niondoke hapa kwangu
(ii) Siondoki, siondoki, siondoki niondoke hapa kwangu  (2 x 1)

​f. Mshairi anasema kamwe hatoki kwake.  Anaashiria chini ya mti  waliozikwa babu zake na kusisitiza kwamba hawezi akaondoka (al. 3)

g. Inkisari –
​(i)  Sendi – Siendi       Nende wapi – Niende wapi
 (ii)  Kuboroga sarufi mf yangu mimi ni ardhi hii – Ardhi hii ni yangu mimi  (1 x 1)

h. Karatasi – Hati miliki
Nimesaki – Nimebaki
Kitovu – Asili
(al. 3 x 1)