​YALIMWAGIKA

​​YALIMWAGIKA

Lilianza kama wazo, nikawaza,
Niwe na watoto,
Si vikwazo, ghafla mama yao akapatikana,
Kwa rutuba yake,
Akavimba
Kumbe ni mapacha,
furaha!

Majina walishapewa,
Imani kudumu, watazaliwa,
Tungo wakatungiwa,
Amani na Imani,
Baba yao ni malenga
Anatayeita maneno.
Maneno yanaitika.
Nikasubiri.

Wazazi walitamani kupakata,
Amani na Imani
Iwe yao burudani, siyo kama zamani
Wachezee zuliani.
Baba niwaweke kifuani
Na migongoni bila susu, kwa mama yao
Si mtoto hutizama kisogo cha ninake?
Tukangoja!

Furaha kote nyumbani iliwatanda,
Kuyaona makinda yao, kwa kitanda,
Wadondokwe udende, wawapende!
Mama anyonyeshe, kiwatazama machoni,
Kuwagusa mashavuni, waliapo.
Watulie Amani na Imani.

Ukutani ni kiwimbo, baba alishawatungia,
Kushotoni ni wa kike, kuumeni kijanadume
Watulie, Baba yao aliwazia
Wazo likaanza kupokwa.
Hospitali wakiwasili.

Wiki zikajenga miezi
Tamati ikajongea
Kawanunulia mavazi
Walifaa kuvaa
Hawakuvaa!
Vijulanga miezi saba, pukachaka!
Kifo ni mwewe, kikaninyakulia.
Amani na Imani.
Tunalia!
Pema peponi wanetu!

​MASWALI

a) Eleza jinsi usimulizi ulivyotumika kwenye shairi.   (alama 1)
b) Eleza sifa tatu zinazoafiki shairi hili kuwa huru.      (alama 3)
c) Shairi hili ni la tanzia. Thibitisha.                             (alama 1)
d) Tambua mandhari ta tanzia.       (alama 1)
e) Tambua nafsineni kwenye ubeti wa kwanza.     (alama 1)
f) Eleza toni ya shairi.     (alama 2)
g) Onyesha mifano miwili ya matumizi ya sadfa katika shairi.   (alama 3)
h) Andika ubeti wa mwisho kwa lugha tutumbi.     (alama 4)
i) Eleza maana ya msamiati huu kulingana na shairi.   (alama 4)
                i.Vijulanga
                ii.Susu
                iii. Akavimba
                iv ..Kiwimbo

YALIMWAGIKA MWONGOZO

​A).Eleza jinsi usimulizi ulivyotumika kwenye  shairi.
Ushairi umesimulia safari kabla ya ndoa na katika ndoa.

​b.Eleza sifa tatu  zinazoafiki shairi hili kuwa shairi huru.
● Idadi ya mishororo katika kila ubeti si sawa.
● Idadi ya vipande katika kila mshororo si sawa.
● Idadi ya mizani katika kila mshororo  inatofautiana.
● Limechukua miundo mbali mbali lilivyoandikwa.
● Shairi hili halina kibwagizo.
● Vina vyake vinachanganywa/halina mtiririko wa vina.
● Shairi hili lina alama nyingi za uakifishaji.

​c).Shairi hili ni tanzia 
Kuna kifo cha mapacha waliotarajiwa kuzaliwa na walisuburiwa sana na wazazi zao.

​d.Tambua mandhari ya tanzia
Hospitalini ndiko walikofia mapacha.

​e).Tambua nafsineni kwenye ubeti wa kwanza
Baba / bwana mtarajiwa/mwanamume.

​f).Eleza toni ya  shairi.
Toni ya huzuni /majonzi kutokana na kifo cha mapacha Amani na Imani.

​g).Onyesha mifano miwili ya matumizi ya sadfa  katika shairi.
● Baba anawaza kuhusu watoto na kumpata mke papo hapo wa kuoa.
● Msemaji anasema  akataka’ watoto’ na ghafla  ujauzito unakuwa wa mapacha.
● Watoto wanapewa majina Imani n Amani na baadaye mimba kugundulika ni ya mapacha  kiume na kike.

H).Andika ubeti wa mwisho kwa lugha tutumbi.
Muda uliendelea kusonga wakisubiri watoto wao kuzaliwa.
Wakanunuliwa mavazi mbalimbali wakitarajiwa kuwapokea japo halikutimia.watoto wakafa  mimba ikiwa ya miezi saba  na kuombolezwa.

​i).Eleza maana ya misamiati ifuatayo.
● Vijulanga -Vitoto
● Susu-kitambaa cha kuzuia haja za mtoto.
● Akavimba-akawa mjamzito 
● Kiwimbo.- wimbo mfupi